img


สนิมเกิดจากอะไร เจาะลึกสาเหตุพร้อมวิธีป้องกันไม่ให้เหล็กผุ

อุปกรณ์การช่าง หรือเครื่องมือช่าง เมื่อใช้มานานก็ย่อมผุพังตามกาลเวลา ยิ่งมีการดูแลรักษาที่ไม่ถูกวิธี ยิ่งทำให้อุปกรณ์พังง่ายกว่าที่ควรจะเป็น โดยเฉพาะเครื่องมือที่ทำจากเหล็ก หรือโลหะ มักจะเกิดปัญหา “สนิม” ได้ง่าย บทความนี้ Global House จะชวนทุกคนไปดูกันว่า สนิมคืออะไร สนิมเกิดจากอะไร พร้อมแนะนำวิธีป้องกันสนิมว่าทำได้ด้วยวิธีใดบ้าง 

สนิมคืออะไร

สนิม คือ คราบสีน้ำตาลแดง ที่เกิดขึ้นตามพื้นผิวของวัสดุต่างๆ ทำให้พื้นผิวนั้นเกิดการเปลี่ยนสภาพไปจากเดิม อีกทั้งยังส่งผลให้เกิดการผุกร่อน ส่งผลทำให้ความแข็งแรงลดน้อยลง หากปล่อยทิ้งไว้ สนิมก็จะลามไปยังจุดอื่นๆ จนพื้นผิววัสดุนั้นหมดสภาพ และไม่สามารถนำมาใช้งานได้อีก

สนิมมีกี่ประเภท


เมื่อนึกถึงสนิม เรามักจะนึกถึงพื้นผิวที่เปลี่ยนสภาพไปเป็นสีน้ำตาล บางครั้งก็มีเฉดแดงปนมาบ้าง พร้อมด้วยพื้นผิวที่มีความขรุขระ จนเข้าใจว่าสนิมที่เคยเห็นมานั้นมีเพียงประเภทเดียว แต่จริงๆ แล้วสนิมนั้นมีด้วยกันทั้งหมด 4 ประเภท ดังนี้

1. สนิมแดง


สนิมนั้นเกิดขึ้นได้จากปัญหาความชื้น น้ำ และอากาศเป็นหลัก ที่เมื่อทำปฏิกิริยากับเหล็กก็จะทำให้เกิดสนิมได้ สำหรับสนิมสีแดงนั้นเกิดจากเหล็กทำปฏิกิริยาน้ำ ทำให้เกิดการสูญเสียอิเล็กตรอน (Electron) ซึ่งอิเล็กตรอนที่สูญเสียก็จะไปจับตัวกับออกซิเจน ทำให้เกิดเป็นสนิมสีแดงที่เกาะตัวอยู่ตามพื้นผิวของเหล็ก หรือเรียกว่าการแสดงออกมาในรูปแบบของออกไซด์ (Oxide) สีแดง นอกจากนี้สนิมสีแดงยังสามารถเกิดได้จากการปนเปื้อนของเกลือ โดยเฉพาะบริเวณใกล้ทะเลยิ่งเพิ่มโอกาสในการเกิดสนิมสีแดงได้ด้วย ซึ่งสนิมสีแดงนั้นมีความสามารถในการกัดกร่อนที่สูง แต่มีความอ่อนตัว หากมีการขัดทำความสะอาดก็สามารถขัดออกได้ง่าย

2. สนิมเหลือง


สนิมสีเหลืองเป็นสนิมที่มักจะพบได้ในโครงสร้างเหล็ก และชิ้นส่วนที่ทำมาจากโลหะ ที่โดนความร้อนจากน้ำที่อุณหภูมิสูงเป็นระยะเวลานาน ทำให้เหล็กได้รับความชื้นสูง จนส่งผลทำให้ปฏิกิริยาออกไซด์บนเหล็กนั้นมีสีเหลือง ส่วนใหญ่แล้วสนิมสีเหลืองนั้นพบได้ตามข้อต่อต่างๆ โดยเฉพาะในบริเวณที่มีน้ำหยด หรือบริเวณที่ใช้งานกับน้ำเดือดสูงๆ  

3. สนิมน้ำตาล


สนิมสีน้ำตาลเป็นสนิมที่เกิดจากบริเวณที่มีออกซิเจน และน้ำที่สูง แต่ความชื้นต่ำ ทำให้เกิดเป็นสนิมสีน้ำตาล ที่มีลักษณะของสนิมขึ้นกระจายๆ กัน ทั่วบริเวณพื้นผิว และเป็นสนิมที่มีความแห้งมาก การทำความสะอาดสนิมชนิดนี้จึงเป็นเรื่องที่ยาก และต้องใช้แรงในการขัดเยอะ 

4. สนิมดำ


สำหรับสนิมประเภทสุดท้ายคือ สนิมสีดำ เป็นสนิมที่มักจะเกิดขึ้นในบริเวณที่มีออกซิเจนสูง และความชื้นที่ต่ำ ซึ่งสนิมสีดำนั้นเกิดจากการดูแลรักษา และการเก็บที่ไม่ถูกวิธี รวมถึงการเก็บในสถานที่ที่ไม่ได้คุณภาพ ทำให้เกิดคราบสีดำกระจายเป็นหย่อมๆ ทั่วบริเวณพื้นผิววัสดุ

สนิมเกิดจากอะไร


สนิมคือการที่เหล็ก หรือโลหะทำปฏิกิริยากับน้ำ และความชื้นในอากาศ ส่งผลให้พื้นผิวนั้นแปรสภาพไป หรือพูดง่ายๆ ก็คือ สนิมเกิดจากความชื้น อากาศ และน้ำเป็นหลักนี่เอง วัสดุที่เกิดสนิมขึ้นมาจะส่งผลต่อประสิทธิภาพในการใช้งาน ซึ่งสนิมเกิดจาก 3 ปัจจัยหลักๆ ดังนี้

เหล็กสัมผัสความชื้น

สิ่งแวดล้อมรอบๆ หรือบริเวณที่มีความชื้นสูง เรียกได้ว่าปัญหาหลักๆ ของการเกิดสนิมเลยก็ว่าได้ โดยเฉพาะเมื่อเหล็กได้สัมผัสกับบริเวณที่มีความชื้นสูง โดยเฉพาะพื้นที่ที่อยู่ใกล้ทะเล ที่มีทั้งความชื้นที่สูง และความเค็มของไอเกลือที่มีผลทำให้เกิดสนิมได้ง่าย ปัจจัยเหล่านี้ล้วนเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดสนิมได้ง่าย ยิ่งมีวิธีการเก็บรักษาที่ไม่ถูกวิธีก็จะยิ่งทำให้เหล็ก เกิดสนิมง่ายขึ้นไปอีก

กระบวนการผลิตเหล็ก

นอกจากความชื้นซึ่งเป็นปัจจัยหลักๆ แล้ว สนิมเกิดจากกระบวนการผลิตได้ด้วย สำหรับขั้นตอนในการผลิตเหล็กนั้นมีลำดับขั้นตอนที่มีความยุ่งยาก และจำเป็นต้องมีการควบคุมอุณหภูมิ ความชื้น และวัตถุดิบในการผลิตให้ได้ประสิทธิภาพ หากขั้นตอนการผลิต ตัวเหล็กได้รับความชื้นก็จะทำให้เกิดสนิมได้ง่าย แม้ว่าจะไม่ได้เกิดสนิมในทันทีทันใด แต่ประสิทธิภาพของเหล็กที่ได้ก็จะลดลง นอกจากกระบวนการผลิตแล้ว กระบวนการตัดเหล็ก การจัดเก็บ และการบรรจุผลิตภัณฑ์ก็จะต้องมีการควบคุมทุกอย่างให้ได้มาตรฐาน เพื่อลดโอกาสในการเกิดสนิมนั่นเอง

การจัดเก็บที่ไม่ดี

เหล็กเป็นวัสดุที่หากได้รับความชื้น อากาศ และน้ำจะทำให้เกิดสนิมได้ง่าย ดังนั้นการจัดเก็บเหล็กจึงเป็นขึ้นตอนที่ควรให้ความสำคัญ เลือกจัดเก็บในพื้นที่ที่มีความมิดชิด ไม่ปล่อยให้มีช่องโหว่ให้อากาศและความชื้นจะเข้าไปได้ง่ายๆ นอกจากนี้ยังควรเลือกบรรจุภัณฑ์ที่ไม่เกิดความชื้นได้ง่ายด้วย เพื่อป้องกันไม่ให้เหล็กเกิดสนิม

เหล็กประเภทไหนที่ไม่เกิดสนิม

เหล็กนั้นเป็นวัสดุที่มีความไวต่อความชื้น อากาศ และน้ำ หากเหล็กถูกใช้งานในบริเวณที่มีปัจจัยต่างๆ เหล่านี้ก็จะทำให้เกิดสนิมได้ง่าย แต่มีเหล็กชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “เหล็กกล้าไร้สนิม” ซึ่งเป็นเหล็กที่มีส่วนผสมของโครเมียม (Chromium) อย่างน้อย 10.5% ซึ่งโครเมียมนั้นเป็นแร่ธาตุที่มีความแข็งแรง ทนทานต่อการกัดกร่อนที่สูง ทำให้ไม่เป็นสนิมได้ง่าย ดังนั้นเหล็กผสมโครเมียมจึงเป็นเหล็กที่ไม่เกิดสนิม ช่วยให้มีอายุการใช้งานที่ยาวนานขึ้น 

นอกจากนี้ยังเหล็กอีกหนึ่งชนิดที่เรียกว่า “เหล็กกัลวาไนซ์ (Galvanized Steel Pipe)” ซึ่งเป็นเหล็กที่ผ่านกระบวนการชุบสังกะสีที่อยู่ในช่วงอุณหภูมิ 435-455 องศาเซลเซียส หรือเรียกง่ายๆ ว่าการชุบแบบจุ่มร้อน ซึ่งกระบวนการชุบสังกะสีนั้นช่วยให้เหล็กมีความทนทานต่อการกัดกร่อนมากขึ้น ไม่เป็นสนิมได้ง่ายนั่นเอง 

เหล็กกล้าไร้สนิมหรือสเตนเลสมีกี่ประเภท

เหล็กกล้าไร้สนิม หรือเรียกอีกชื่อว่าสเตนเลส เป็นเหล็กที่มีกระบวนการผลิตที่จะผสมคาร์บอน และโครเมียมเข้าไป เพื่อช่วยให้มีคุณสมบัติที่ทนทานต่อการกัดกร่อนได้สูง ไม่ทำให้เกิดสนิมได้ง่าย ซึ่งเหล็กกล้าไร้สนิมนั้นมีด้วยกันทั้งหมด 4 กลุ่ม

  • กลุ่มออสเทนนิติก (Austenitic) เป็นกลุ่มเหล็กกล้าไร้สนิมที่มีส่วนผสมของโครเมียม 16% คาร์บอนสูงสุด 0.15% และนิกเกิล 8% ทำให้มีความทนทานต่อการกัดกร่อน มีความยืดหยุ่น และขึ้นรูปได้ง่าย จึงนิยมใช้ทำเครื่องมือทางการแพทย์ และข้าวของเครื่องใช้ในครัวเรือน
  • กลุ่มเฟอร์ริติค (Ferritic) มีส่วนผสมของโครเมียมประมาณ 10.5-27% สามารถทนความร้อนได้ดี จึงนิยมใช้ทำชิ้นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการถ่ายเทความร้อนได้สูง อย่างเครื่องอบผ้า เครื่องล้างจาน เป็นต้น
  • กลุ่มมาร์เทนซิติค (Martensitic) เป็นเหล็กกล้าไร้สนิมที่มีโครเมียมเป็นส่วนผสมหลัก โดยจะใช้อยู่ที่ประมาณ 12-14% แม้จะทนการกัดกร่อนไม่ดีเท่าสเตนเลสกลุ่มเฟอร์ริติค และกลุ่มมาร์เทนซิติค แต่มีความแข็งแรงมาก จึงเหมาะใช้ในการผลิตเครื่องมือทางการแพทย์ อย่างมีดผ่าตัด
  • กลุ่มเลสดูเพล็กซ์ (Duplex) เป็นกลุ่มเหล็กกล้าไร้สนิมที่มีส่วนผสมของโครเมียมตั้งแต่ 19-28% นอกจากนี้ยังมีผสมแร่ธาตุชนิดอื่นๆ  เพื่อให้ได้คุณสมบัติที่ต้องการ ซึ่งเหล็กกล้าไร้สนิมในกลุ่มนี้มีคุณสมบัติที่ทนการกัดกร่อนได้ดีที่สุด จึงเหมาะที่จะใช้เป็นชิ้นส่วนในโรงงานการกลั่นน้ำทะเล หรือโรงงานผลิตอาหารที่มีกรดสูงอย่างโรงงานอาหารหมักดอง


ป้องกันอย่างไรไม่ให้วัสดุเหล็กเกิดสนิม

สนิมเกิดจากปัจจัยหลายๆ อย่างรวมกัน ซึ่งเมื่อเหล็กเกิดสนิมก็จะทำให้ประสิทธิภาพนั้นลดลง อีกทั้งยังทำให้เสียเวลาในการทำความสะอาด ขัดสนิมออกอีกด้วย สำหรับใครที่ไม่อยากให้เหล็กเกิดสนิม ไปดูวิธีป้องกันสนิมไม่ให้เกิดขึ้นกันว่าต้องทำย่างไรบ้าง

1. ทำความสะอาดบ่อยๆ


การใช้งานที่ไม่ถูกวิธี และปล่อยให้เกิดความชื้นจะทำให้เกิดสนิมได้ง่าย ดังนั้นหลังใช้งานทุกครั้งควรทำความเสมอ ซึ่งวิธีป้องกันสนิมวิธีแรกที่จะมาแนะนำคือการล้างทำความสะอาด และเช็ดให้แห้ง พร้อมทั้งทาน้ำมันป้องกันสนิมทุกครั้ง เพื่อลดโอกาสในการเกิดสนิม ช่วยให้สามารถใช้งานได้นานขึ้น นอกจากนี้ยังควรเลือกสถานที่จัดเก็บในห้องที่มีความแห้ง พร้อมทั้งห่อกระดาษ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความชื้น แต่ในกรณีที่เกิดคราบสนิมแล้ว สามารถใช้น้ำยาในการกำจัดสนิมได้

BESBOND เป็นน้ำยาแปลงสนิม ที่ผลิตด้วยน้ำยาที่มีความเข้มข้นสูง สามารถกำจัดคราบสนิมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งสามารถใช้ได้ในพื้นผิวที่หลากหลาย นอกจากนี้ยังสามารถใช้งานได้ง่าย มีความปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน อีกทั้งยังไม่ทำลายพื้นผิวให้สึกกร่อน

2. ชุบเหล็กด้วยสารกันสนิม


การใช้สินค้าและผลิตภัณฑ์ป้องกันสนิมเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันสนิมที่เห็นผลได้อย่างชัดเจน ดังนั้นก่อนที่จะใช้งานเหล็กทุกๆ ครั้ง ควรเลือกชุบเหล็กด้วยสารกันสนิม อย่างสีรองพื้นกันสนิม สำหรับสีรองพื้นกันสนิมนั้นจะใช้ทาก่อนลงสีทาทับหน้า ถือเป็นสารที่ช่วยในการปกป้องพื้นผิวของเหล็กจากสภาพอากาศภายนอก ไม่ให้ทำปฏิกิริยากับพื้นผิวของเหล็ก ส่งผลให้ไม่เกิดสนิมได้ง่าย นอกจากนี้การลงสีรองพื้นก่อนทุกครั้งยังมีส่วนช่วยให้สีทาทับหน้ายึดเกาะกับพื้นผิวให้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย 

ก่อนใช้งานเหล็ก หรือวัสดุใดๆ ก็ตามที่สามารถขึ้นสนิมได้ ควรลงสีรองพื้นกันสนิม หรือชุบด้วยสารกันสนิมก่อนเสมอ เพื่อช่วยลดการกัดกร่อน สามารถใช้งานได้อย่างยาวนาน สำหรับ ทีโอเอ สีรองพื้นกันสนิม รัสต์ พรีเวนทีฟ #G1162 เป็นสีรองพื้นกันสนิม ที่มีส่วนผสมของอัลคิดเรซิน (Alkyd resin) และ สารกันสนิมซิงค์ฟอสเฟต ซึ่งเป็นสารที่มีประสิทธิภาพสูง ซึ่งนับว่าเป็นวิธีป้องกันสนิมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. ใช้สารเคลือบกันสนิม


สารเคลือบกันสนิมเป็นสารที่ออกแบบมาเพื่อช่วยปรับสภาพของพื้นผิวไม่ให้เกิดสนิมได้ง่าย โดยการใช้งานนั้นจะต้องทำความสะอาดพื้นผิวก่อนเสมอ พร้อมทั้งเช็ดให้แห้ง ก่อนที่จะลงสารเคลือบกันสนิมให้ทั่วบริเวณพื้นผิว แล้วรออย่างน้อย 30 นาที เพื่อให้สารเคลือบแห้ง ก่อนที่จะทำการเก็บให้ถูกต้อง

4. กระตุ้นเหล็กด้วยศักย์ไฟฟ้า

ในกรณีที่เป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ที่มีการใช้เหล็กในปริมาณมากๆ การกระตุ้นเหล็กด้วยศักย์ไฟฟ้าเป็นอีกหนึ่งวิธีป้องกันสนิมที่ใช้ได้ผลดี โดยไฟฟ้าจะเข้าไปกระตุ้น ไม่ให้เหล็กทำปฏิกิริยากับอากาศ ความชื้น และน้ำได้ แต่วิธีป้องกันสนิมด้วยการกระตุ้นศักย์ไฟฟ้ามีค่าใช้จ่ายที่ค่อนข้างสูง ไม่เหมาะกับงานชิ้นเล็กๆ อีกทั้งยังต้องทำโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้นจึงไม่ได้รับความนิยมเท่าไร 

5. สีกันสนิมก็ช่วยได้

สรุปบทความ

สนิม คือ พื้นผิวของโลหะที่ถูกกัดกร่อน จนเปลี่ยนสภาพไป ซึ่งสนิมเกิดจากปัจจัยหลายๆ อย่าง ไม่ว่าจะเป็นขั้นตอนการผลิตที่ไม่ได้มาตรฐาน การจัดเก็บที่ไม่ถูกต้องจนทำให้โลหะสัมผัสกับอากาศ ความชื้น และน้ำในปริมาณที่มาก โดยเฉพาะในบริเวณที่มีการกัดกร่อนที่สูงอย่างพื้นที่ทะเลและชายฝั่ง จะทำให้เกิดสนิมได้ง่ายขึ้น สำหรับวิธีป้องกันสนิมสามารถทำได้ง่ายๆ โดยเริ่มจากการทำความสะอาดพื้นผิวหลังใช้งานทุกๆ ครั้ง พร้อมด้วยใช้สารเคลือบสนิม เพื่อช่วยปรับสภาพของพื้นผิว และจัดเก็บในห้องที่แห้ง ไม่มีความชื้นที่สูงก็จะช่วยให้ไม่ให้เกิดสนิมได้ง่าย นอกจากนี้อีกหนึ่งวิธีป้องกันสนิมที่สำคัญคือการเตรียมพื้นผิวก่อนใช้งาน โดยเลือกรองพื้นกันสนิม และสีทาทับหน้ากันสนิมก็จะช่วยให้เหล็กมีความทนทานต่อการกัดกร่อนได้ดีขึ้น และไม่เกิดสนิมได้ง่าย 

สำหรับใครที่มีอุปกรณ์ในการใช้งานที่ทำจากเหล็ก หรือจะต้องใช้เหล็กในงานโครงสร้างต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเหล็กเส้น เหล็กกล่อง หรือเหล็กตัวซี และกำลังมองหาผลิตภัณฑ์สีทารองพื้นกันสนิม และสีกันสนิมเหล็ก ที่ Global House เป็นแหล่งรวมวัสดุในการก่อสร้าง และของตกแต่งบ้านต่างๆ รวมถึงผลิตภัณฑ์ในการดูแลพื้นผิว เพื่อช่วยป้องกันการเกิดสนิมมากมาย หากไม่รู้ว่าควรใช้ผลิตภัณฑ์ชนิดใด หรือจะต้องเลือกสินค้าอย่างไร ทางเรามีพนักงานที่มีความรู้ ความสามารถคอยช่วยเหลือ แนะนำ และให้บริการอย่างครบวงจร 


คุ้มค่าไปอีกขั้นแค่ สมัครสมาชิกโกลบอลคลับ ฟรี พร้อมรับสิทธิพิเศษ สำหรับ สมาชิกโกลบอลคลับ เพียงช้อปครบ 50 บาท รับ 1 คะแนน สะสมโกลบอลคลับสะสมคะแนน เพื่อแลกเป็นส่วนลดในการซื้อสินค้า ที่โกลบอลเฮ้าส์ทุกสาขา ทั่วประเทศ


  • สิทธิพิเศษเฉพาะสมาชิกโกลบอลคลับ เมื่อใช้คะแนนสะสม 1,000 คะแนน แลกรับคูปองแทนเงินสด 100 บาท
  • สิทธิพิเศษเฉพาะสมาชิกโกลบอลคลับ เมื่อใช้คะแนนสะสม 9,000 คะแนน แลกรับคูปองแทนเงินสด 1,000 บาท
  • สิทธิพิเศษเฉพาะสมาชิกโกลบอลคลับ เมื่อใช้คะแนนสะสม แลกซื้อเครื่องดื่ม ที่ลามายอนคอฟฟี่ทุกสาขา


Global House จัดจำหน่ายสินค้าวัสดุก่อสร้าง และของตกแต่งบ้าน ให้คุณครบจบในที่เดียว

เพื่อไม่ให้พลาดทุกโปรโมชันใหม่ๆ ทั้งสินค้าวัสดุก่อสร้าง หรือสินค้าตกแต่งบ้าน สามารถติดตามและสั่งซื้อสินค้า Global House ได้หลากหลายช่องทางที่

บริการช่างดี




เนื้อหาที่คล้ายกัน